Πολλές φορές λέμε ότι τα παιδιά μέχρι μια ηλικία (7-8 ετών) είναι φυσιολογικό να είναι σε μια συνεχή εγρήγορση και να μη μπορούν να καθίσουν σε μια θέση για πολλή ώρα. Αυτό φυσικά ισχύει μέχρι ένα σημείο, όμως θα πρέπει να είμαστε πιο προσεκτικοί στην ποιοτική αξιολόγηση της κινητικότητας των παιδιών.
Eνώ η κινητικότητα είναι φυσιολογική και μειώνεται καθώς τα παιδιά μεγαλώνουν, η υπερκινητικότητα είναι μια διαφορετική κατάσταση που σε ακραίες περιπτώσεις μπορεί να φτάσει μέχρι τη διαταραχή. Ως υπερκινητικότητα χαρακτηρίζεται η έντονη και άσκοπη κινητική δραστηριότητα (συνήθως εμφανίζεται μαζί με την παρορμητικότητα και την αδυναμία αυτοελέγχου – πάντα με βάση τη χρονολογική ηλικία του παιδιού).
Διαφορές ανάμεσα στο απείθαρχο και στο υπερκινητικό παιδί:
- Το απείθαρχο παιδί παραβλέπει συνειδητά τους κανόνες. Π.χ. σηκώνεται από το θρανίο μέσα στο μάθημα με σκοπό να τραβήξει την προσοχή. Αντίθετα, το υπερκινητικό παιδί θα σηκωθεί από τη θέση του γιατί δεν μπορεί να καθίσει ακίνητο πολλή ώρα.
- Το απείθαρχο παιδί αποσκοπεί πάντα σε κάτι όταν είναι άτακτο και σε ένταση. Π.χ. θέλει να περάσει το δικό του, θέλει να δείξει την αντίθεσή του με μία απόφαση σας κ.α. Αντίθετα, αυτό που χαρακτηρίζει το υπερκινητικό παιδί είναι πως παρουσιάζει μια έντονη κινητική δραστηριότητα, η οποία είναι άσκοπη. Δεν έχει κάποιο συγκεκριμένο στόχο.
- Το απείθαρχο παιδί όταν πετύχει το σκοπό του (π.χ. να διακόψει το διάβασμα για να φάει ένα γλυκό), είναι μετά σε θέση να λειτουργήσει οργανωμένα και συγκεντρωμένα. Από την άλλη, το υπερκινητικό παιδί παραμένει σε ένταση και παρουσιάζει υπερβολική κινητική δραστηριότητα σε όλα τα πλαίσια και κάτω από οποιεσδήποτε συνθήκες.
Ιδιαίτερη προσοχή πρέπει να δοθεί στο διαχωρισμό του απείθαρχου και του υπερκινητικού παιδιού σε σχέση με τη συμπεριφορά.
Το απείθαρχο παιδί μπορεί να είναι δύσκολο στη διαχείριση και την επικοινωνία με τους γονείς και αυτό οφείλεται συνήθως στην αδυναμία των γονιών να οριοθετήσουν τη συμπεριφορά του αλλά και στην ιδιοσυγκρασία του παιδιού.
Τα προβλήματα συμπεριφοράς στο υπερκινητικό παιδί μπορεί να είναι πιο βαθιά και δημιουργούνται γιατί ενώ το παιδί αισθάνεται ότι δε μπορεί να πειθαρχήσει (και αυτό συμβαίνει στην πραγματικότητα), παρόλα αυτά τιμωρείται ως άτακτο και «κακό». Σαν αποτέλεσμα το παιδί μπορεί να εμφανίζει εκρήξεις θυμού και άρνηση περιστάσεων που είναι πιθανό να δεχτεί παρατηρήσεις, όπως π.χ. το σχολείο.
Αν υπάρχουν κάποιες ενδείξεις υπερβολικής κινητικότητας σε κάποιο παιδί, είναι σκόπιμο να ελεγχθεί σε μικρή ηλικία (π.χ. πρώτες τάξεις δημοτικού), ώστε να μπορέσει να υπάρξει θεραπεία και αποκατάσταση.
Γεράσιμος Ρούσσος
- Επιστημονικός Υπεύθυνος Διεπιστημονικού Κέντρου: «ΑΝΑΠΤΥΞΗ & ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ»
- MSc στην Εκπαιδευτική Ψυχολογία
- Σύμβουλος Ψυχικής Υγείας
- Εκπαιδευτής Εκπαιδευτών & Εκπαιδευτής Ενηλίκων
- Παιδιατρικός Εργοθεραπευτής S.I.T. – Εμψυχωτής
Για οποιαδήποτε ενημέρωση ή πρόσθετη πληροφόρηση, παρακαλώ μη διστάσετε να επικοινωνήσετε μαζί μας στο 210-2792955 & 6934-457847