Καταρχάς δεν πρέπει να συγχέουμε την προστασία από την υπερπροστασία.
Είναι δεδομένο ότι η προστασία των παιδιών μας είναι ζωτικής σημασίας για αυτά. Όταν είναι μικρά, μας χρειάζονται και εξαρτώνται από εμάς σχεδόν για τα πάντα.
Είναι επίσης δεδομένο, ότι όλοι εμείς οι γονείς προσπαθούμε να έχουμε παιδιά που να πιστεύουν στον εαυτό τους και στις δυνατότητές τους, να απολαμβάνουν την ανεξαρτησία τους και βέβαια να αποδέχονται τα λάθη τους και να αναλαμβάνουν τις ευθύνες τους.
Όταν, όμως οι γονείς προσπαθούν να αποτρέψουν τα παιδιά τους από όλες τις αρνητικές εμπειρίες, στην πραγματικότητα εμποδίζουν τα παιδιά τους να μάθουν σωστούς τρόπους αντιμετώπισης των καθημερινών καταστάσεων και τα κάνουν πιο ευάλωτα.
Κάθε φορά, όμως, που η ευκαιρία ενός παιδιού να εξερευνήσει τον κόσμο με το δικό του ρυθμό απομακρύνεται ή προλαμβάνεται, το παιδί χάνει λίγο από την εμπιστοσύνη στον εαυτό του.
Ο υπερπροστατευτικός γονέας θέλει να εξασφαλίσει ότι τα παιδιά του δεν θα «τραυματιστούν» σωματικά ή συναισθηματικά. Θέλει να προστατεύσει τα παιδιά του από κακές εμπειρίες, αποτυχία, απόρριψη, πληγωμένα συναισθήματα και απογοητεύσεις. Όταν ο γονέας φοβάται πολλά πράγματα, το παιδί επίσης γίνεται υπερβολικά φοβισμένο.
Η υπερπροστασία γίνεται σίγουρα με τις πιο αγνές προθέσεις. Δυστυχώς όμως, δημιουργούνται τα αντίθετα αποτελέσματα στα παιδιά των υπερπροστατευτικών γονέων, που τα ακολουθούν ακόμα και στην ενηλικίωση.
Στην πραγματικότητα λοιπόν, η υπερπροστασία κάνει περισσότερο κακό παρά καλό.
Με ποιους τρόπους οι γονείς «καταφέρνουν» να είναι υπερπροστατευτικοί;
- παρέχοντας συνεχή επιτήρηση και περιορισμούς
- θέλοντας να ελέγχουν το περιβάλλον, τους φίλους και τις ενέργειες των παιδιών τους καθώς και πως επιλέγουν να περάσουν το χρόνο τους
- επεμβαίνοντας στην καθημερινότητα των παιδιών και στις αποφάσεις τους
- ενθαρρύνοντας την ασφάλεια και την εξάρτηση, από την αυτονομία και την εξερεύνηση
- γνωρίζοντας πάντα τι είναι καλύτερο για το παιδί τους και τονίζοντάς το αυτό σε κάθε περίπτωση
Σκοπός τους είναι, να τα προστατεύουν γενικά από οτιδήποτε θα μπορούσε να θέσει σε κίνδυνο την «ευημερία» τους.
Γι’ αυτό χτίζουν συχνά ένα χρυσό κλουβί για τα παιδιά τους, το οποίο τους κρατάει βέβαια με ασφάλεια από διάφορες εμπειρίες και καταστάσεις, αλλά παρόλα αυτά είναι ένα κλουβί.
Ως αποτέλεσμα, αργότερα στην ενηλικίωση, αυτά τα παιδιά μπορεί να είναι απρόθυμα να ανοίξουν τα δικά τους φτερά και να πετάξουν.
Ποιες είναι οι συνέπειες της υπερπροστασίας για αυτά τα παιδιά;
Ας τις ανακαλύψουμε…
- Χαμηλή αυτοεκτίμηση και αυτοπεποίθηση
Ακούγεται αρκετά παράδοξο, και σίγουρα το ακριβώς αντίθετο από αυτό που οι γονείς αυτοί θέλησαν!
Εν τούτοις, είναι αλήθεια, τα παιδιά που έχουν υπερπροστατευτικούς γονείς έχουν χαμηλή αυτοεκτίμηση και αυτοπεποίθηση και μπορεί να μην έχουν την ανθεκτικότητα και την εμπιστοσύνη που είναι απαραίτητα για την αντιμετώπιση του κόσμου.
Το μήνυμα που μεταβιβάζουν στην ουσία οι υπερπροστατευτικοί γονείς στα παιδιά είναι, ότι δεν είναι πραγματικά ικανά ή αρκετά καλά για να διαχειριστούν τη ζωή από μόνα τους.
Σκέφτονται για το παιδί, λαμβάνοντας αποφάσεις για αυτό, επιλύοντας όλα του τα προβλήματα. Πρόκειται για τους συνηθισμένους γονείς που μπορεί να επαναλαμβάνουν συνέχεια στα παιδιά τους: «μη το κάνετε αυτό, μη το κάνετε εκείνο, θα χτυπήσετε», «έλα γρήγορα να σε ντύσω».
Πιστεύουν ότι με την υπερπροστασία των παιδιών τους, θα φροντίσουν για την αυτοεκτίμησή τους και ότι θα είναι χαρούμενα επειδή “δεν πρόκειται να στερηθούν τίποτα”.
Παρακολουθώντας και προστατεύοντας συνεχώς τα παιδιά, δεν έχουν την ευκαιρία να αποδείξουν στον εαυτό τους ότι μπορούν να πραγματοποιήσουν από μόνα τους μεγάλες πράξεις. Λογικά με αυτή τη στάση, ενσταλάζουμε μόνο την ανημπορία και το φόβο στο παιδί μας.
- Επιρρεπείς στο άγχος και την κατάθλιψη
Η υπερπροστατευτικότητα οδηγεί σε υπερευαίσθητους ενήλικες, καθώς μπορεί να ενισχύσει πραγματικά το άγχος στα παιδιά. Έχει σημαντικό ρόλο στην ανάπτυξη, συντήρηση και επιδείνωση του άγχους των παιδιών και συνδέεται με την υψηλότερη εμφάνιση άγχους και κατάθλιψης στην ενήλικη ζωή.
Είναι απόλυτα λογικό, γιατί η υπερπροστατευτικότητα προέρχεται από το άγχος για να ξεκινήσει: Αρχίζει από νωρίς, με την υπερβολική προστασία των παιδιών και την παρακολούθηση όλων των πτυχών ασφαλείας της ζωής του παιδιού.
Αυτός είναι ο λόγος για τον οποίο υπάρχει μια ειδική σχέση μεταξύ υπερπροστατευτικότητας και άγχους.
Όλος αυτός ο φόβος και το άγχος προβάλλεται και μεταδίδεται στο παιδί, το οποίο με τη σειρά του εσωτερικοποιεί και μαθαίνει να είναι ανήσυχος και φοβισμένος για κάτι άγνωστο.
Οι υπερπροστατευτικοί γονείς ενθαρρύνουν τα παιδιά τους να αποφεύγουν τις δύσκολες καταστάσεις, αντί να τις αντιμετωπίζουν, όπου είναι ένας σωστός τρόπος για να ξεπεραστούν οι φόβοι και να ενισχυθεί η αυτοπεποίθηση.
- Ντροπή και αμφιβολία
Όταν μεγαλώνεις προστατευμένος από όλα τα κακά που συμβαίνουν έξω, καθώς επίσης και όταν οι περισσότερες αποφάσεις που παίρνονται για σένα δεν είναι από εσένα, τότε δύο πράγματα συμβαίνουν αναπόφευκτα:
- Υποθέτεις ότι τα πράγματα πρέπει να είναι πραγματικά τρομερά στον έξω κόσμο
- Πιστεύεις ότι πιθανότατα δεν μπορείς όλα αυτά τα πράγματα να τα διαχειριστείς, διαφορετικά γιατί οι γονείς σου θα ήταν τόσο προστατευτικοί;
Με αυτόν τον τρόπο ο νεαρός ενήλικας μεγαλώνει με βαθιά αίσθηση αμφιβολίας και ντροπής για οτιδήποτε κάνει.
Μπορεί επίσης, να είναι υπερβολικά ευαίσθητος και υποτιμητικός στην κριτική και στην απογοήτευση και βέβαια να κρίνει αυστηρά τον εαυτό του κάθε φορά που θεωρεί ότι έκανε ή είπε κάτι λάθος.
- Επιδιώκοντας την έγκριση και την αρέσκεια των ανθρώπων
Τα παιδιά μαθαίνουν ότι για να είναι ευτυχισμένα, πρέπει να έχουν την έγκριση των άλλων (το οποίο βέβαια, ξεκινά από τους γονείς τους).
Οι υπερπροστατευτικοί γονείς εκτιμούν την εξάρτηση περισσότερο από την αυτονομία και αυτό μπορεί να δημιουργήσει ανασφαλείς ενήλικες, που πρέπει πάντα να εξασφαλίζουν ότι αρέσουν και επικυρώνονται από τους άλλους, προτού μπορέσουν να λάβουν τις δικές τους αποφάσεις.
Αυτό συμβαδίζει με χαμηλή αυτοεκτίμηση. Έχετε επενδύσει στην ευχαρίστηση των άλλων και τοποθετώντας τον εαυτό σας δεύτερο, έχετε καταστροφικές συνέπειες και για τις διαπροσωπικές σας σχέσεις.
Μπορεί να ανησυχείτε πολύ για το πώς οι άλλοι σας εκτιμούν και τι σκέφτονται για σας, είστε υπερβολικά ευαίσθητοι σε οποιαδήποτε κριτική και παίρνετε αμυντικό ρόλο σε τέτοιες περιπτώσεις.
- Τελειοποίηση
Οι υπερπροστατευτικοί γονείς συχνά εκδηλώνουν ναρκισσιστικές τάσεις προς τα παιδιά τους: μπορεί να ενισχύσουν ότι όλα πρέπει να είναι τέλεια ανά πάσα στιγμή, ή αλλιώς μπορεί να ακολουθήσει η τιμωρία ή η απόσυρση της αγάπης.
Αργότερα, αυτή η τελειομανία αντανακλάται και από τα ίδια τα παιδιά, όπου μπορεί να έχουν δυσκολία να αφήσουν τον έλεγχο, αφού πραγματικά δεν είχαν καμία αίσθηση του ελέγχου αυτής, κατά την ανάπτυξή τους.
Ο υπερβολικός έπαινος, οι προσδοκίες και η ανταμοιβή μπορεί να έχουν το αντίθετο αποτέλεσμα: την πεποίθηση ότι είστε πάνω από τους άλλους και ότι κανείς δεν είναι αρκετά καλός για σας – αλλά είστε και αρκετά καλός για τον εαυτό σας ..; Γεράσιμος Ρούσσος
- Επιστημονικός Υπεύθυνος Διεπιστημονικού Κέντρου: «ΑΝΑΠΤΥΞΗ & ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ»
- MSc στην Εκπαιδευτική Ψυχολογία
- Σύμβουλος Ψυχικής Υγείας
- Εκπαιδευτής Εκπαιδευτών & Εκπαιδευτής Ενηλίκων
- Παιδιατρικός Εργοθεραπευτής S.I.T. – Εμψυχωτής
Για οποιαδήποτε ενημέρωση ή πρόσθετη πληροφόρηση, παρακαλώ μη διστάσετε να επικοινωνήσετε μαζί μας στο 210-2792955 & 6934-457847